بی‌حال است و از شدت سردرد توان بلند شدن از جایش را ندارد، مادرش فکر می‌کند که شاید سرما خورده، اما زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنند از تشخیص دکتر متعجب می‌شوند؛ دکتر به آنها می‌گوید: «خانم! پسرشما سرما نخورده، به آبله مرغان مبتلا شده است!» آبله مرغان بیماری است که اکثر افراد آن را به علائم و بثورات پوستی که دارد می‌شناسند؛ اما به گفته یک ویروس شناس آبله مرغان دارای علائم و عوارض بسیاری است که افراد باید به محض مشاهده آن به پزشک مراجعه کنند. برای بررسی علائم، عوارض و درمان ویروس آبله مرغان با «سید علیرضا ناجی» رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی کشور و استاد تمام ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی» به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید:
آبله مرغان چیست؟
آبله مرغان یک بیماری عفونی ویروسی است که افراد غیر ایمن «افرادی که واکسن آبله مرغان تزریق نکرده و یا تا به حال به این بیماری مبتلا نشده‌اند» زمانی که در کنار بیمار دارای آبله مرغان قرار می‌گیرند را به احتمال ۹۰ درصد درگیر می‌کند. البته این بیماری در میان کودکان شایع تر، اما خفیف‌تر از بزرگسالان است و بزرگسالان در صورت ابتلا علائم و عوارض شدیدتری را تجربه می‌کنند؛ بنابراین افراد باید سعی کنند که هرچه زودتر «در دوران کودکی» این ویروس را دریافت کنند. به همین دلیل بسیاری از خانواده‌ها مایل هستند که اگر کودکی در خانواده به آبله مرغان مبتلاست، فرزند خود را در نزدیکی او ببرند تا کودکشان به این ویروس مبتلا شود.
آبله مرغان؛ چه علائمی دارد؟
معمولاً این بیماری با علائم ظاهری مانند تاول‌ها و بثورات پوستی شناخته می‌شود؛ اما آبله مرغان غیر از این علائم دارای دوره نهفتگی بوده و قبل از ایجاد شدن علائم ظاهری با علائم دیگری مانند خارش سطحی پوست، سردرد، حالت تهوع، احساس خستگی مفرد، تب، درد شکمی و سپس بثورات پوستی در سراسر بدن ظاهر می‌شود. ضایعات پوستی این بیماری در ابتدا در نواحی سر، صورت، سینه و پشت آغاز شده و سایر قسمت‌های بدن از جمله دهان، بینی، گردن، دستگاه تناسلی، دست و پا، و… را دربر می‌گیرد. گفتنی است دوره نهفتگی این بیماری «یعنی از زمانی که فرد با بیماری برخورد می‌کند تا زمان بروز علائم» بین ۱۰ تا ۲۱ روز زمان خواهد برد.
آبله مرغان چگونه انتقال پیدا می‌کند؟
آبله مرغان یک بیماری هوابرد است که از طریق ذرات تنفسی «عطسه و سرفه» از فردی به فرد دیگر سرایت پیدا می‌کند. همچنین ممکن است از طریق تاول‌های سطح پوست که حاوی ویروس هستند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. گفتنی است که زمستان و بهار فصل شیوع این بیماری بوده و بیشتر کودکان ۵ تا ۱۰ سال را درگیر می‌کند. این بیماری از زمان مبتلا شدن فرد تا زمان خشک شدن بثورات او به طورمیانگین بین ۸ تا ۱۰ روز قابلیت انتقال خواهد داشت.
تاول‌ها چه زمانی از بین می‌روند؟
این تاول‌ها پراز مایع، کوچک و خارشدار بوده و بعد از گذشته چند روز خشک، پوسته پوسته و از بین می‌رود. بروز بثورات پوستی میانگین بین ۵ تا ۱۰ روز زمان خواهد برد پس از آنکه ضایعات بهتر شود تب هم کاهش پیدا خواهد کرد.
یک فرد چندبار می‌تواند به آبله مرغان مبتلا شود؟
افراد تقریباً فقط یکبار «برخی‌ها در دوران کودکی و برخی دیگر از افراد در دوران بزرگسالی» به این ویروس مسری مبتلا می‌شوند.
چگونه از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنیم؟
در حال حاضر با در دسترس بودن واکسن آبله مرغان توصیه می‌شود واکسیناسیون انجام شود. واکسن آبله مرغان، یک واکسن زنده ضعیف شده است که بسیار ایمن بوده و عوارض جانبی بسیار کمی دارد و کارشناسان و سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کنند این واکسن برای افراد در گروه‌های سنی مختلف تزریق شود. همچنین شخصی که مبتلا می‌شود را باید بستری و در اتاقی قرنطینه شود تا انتقال هوایی ویروس صورت نگیرد. همچنین ممکن است فردی که بدنش تاول زده باشد دست خود را به وسایل و جا‌های مختلف محیط بزند و از این طریق بیماری را به سایر افراد منتقل کند؛ بنابراین باید لباس و سایر ابزار‌ها و وسایلی که این افراد استفاده می‌کنند ضدعفونی شود. همچنین باید پنجره اتاق باز باشد تا از طریق جریان هوا، ویروس از محیط خارج شود.
واکسن آبله مرغان چه زمانی باید تزریق شود؟
سن پیشنهادی برای تزریق این واکسن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی، ۴ تا ۶ سالگی، و در افراد بزرگسال «۱۳ سال به بالا» باید دو دز واکسن را دریافت کنند. معمولاً این دو دز به فاصله سه تا چهارماه باید دریافت شود.
آیا این ویروس درمان دارویی هم دارد؟
بله. این ویروس درمان دارویی هم دارد. معمولاً فردی در معرض ابتلا به آبله مرغان شدید است و علائم بالینی دارد، زمانی که به پزشک مراجعه می‌کند، پزشک برای کاهش علائم بیماری دارویی به نام آسیکلوویر تجویز می‌کند که باعث کاهش علائم این ویروس می‌شود؛ اما این دارو باید در ۲۴ ساعت اول بروز ضایعات تجویز شود؛ بنابراین بسیار مهم است که افراد به محض ابتلا به آبله مرغان به پزشک مراجعه کرده و هرچه سریعتر پزشک برای آنها دارو تجویز کند.
چرا آبله مرغان در بزرگسالان شدیدتر است؟
زیرا آبله مرغان در بدن افرادی که در سن بزرگسالی مبتلا می‌شوند، مخفی شده و در یک شرایط خاصی که ممکن است سیستم ایمنی فرد ضعیف‌تر شده و یا استرس زیادی به او وارد شده است به صورت یک بیماری پوستی دیگری به نام زونا نمایان شود. این ویروسی که در بدن مخفی شده در نورون‌های بدن وجود داشته و براساس فعالیت‌های دوباره ویروس ظاهر می‌شود.
زونا چیست؟
در واقع زونا از عوارض دیررس بعد از نهفته شدن آبله مرغان در بدن است که می‌تواند تا ۵۰ سال در بافت‌های عصبی به صورت نهفته باقی بماند؛ گفتنی است که معمولاً در نزدیکی ریشه‌های اعصاب و نخاع مخفی شده و براساس شرایطی بعد از سال‌ها دوباره فعال و به صورت زونا بروز پیدا کند.
منبع: فارس
