از روز گذشته صدور برخط بارنامه‌های الکترونیکی توزیع بار در بخش حمل ونقل جاده ای آغاز شده است که با استفاده از این امکان شاهد کاهش چشم گیر میزان حمل قاچاق کالا در این حوزه خواهیم بود.
براساس آمار منتشر شده از سازمان حمل و نقل جهانی، بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، از جمله هلند، بلژیک، آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا، بارنامه الکترونیکی را به عنوان روش اصلی در حمل و نقل استفاده می‌کنند. در این کشورها در فرآیندهای حمل و نقل جاده‌ای و همچنین حمل و نقل دریایی از بارنامه الکترونیکی استفاده می‌شود.
با استفاده از بارنامه الکترونیکی، امکان پیگیری لحظه به لحظه بار و اطلاعات مربوط به آن وجود دارد. این به معنی این است که اطلاعات در زمان واقعی به روزرسانی می‌شوند و به تمامی طرف‌های مرتبط در زنجیره تأمین ارائه می‌شود که شفافیت و قابلیت پیگیری را بهبود می‌بخشد.
استفاده از بارنامه الکترونیکی منجر به کاهش هزینه‌ها و زمان مربوط به فرآیند حمل و نقل می‌شود. عدم نیاز به مدارک کاغذی، تایپ و پرینت بارنامه‌ها، حمل و نقل فیزیکی مدارک و نیاز به ارسال ایمیل یا ارائه آنلاین بارنامه‌ها، هزینه‌ها و زمان مربوط به فرآیند را به مراتب کاهش می‌دهد.
امنیت بالا حمل کالا از طریق بارنامه الکترونیکی فراهم شد
همچنین بارنامه الکترونیکی از امنیت بالایی برخوردار است. امضاء الکترونیکی، رمزگذاری اطلاعات، احراز هویت طرف‌های مرتبط و سیستم حفاظت از اطلاعات، از جمله امکانات امنیتی بارنامه الکترونیکی هستند که امکان استفاده از آن را برای صاحبان بار، حاملان، و سایر طرف‌های مرتبط ایجاد می‌کند با استفاده از بارنامه الکترونیکی، نیاز به حضور فیزیکی در محل‌های حمل و نقل و ادارات مربوطه برای تحویل و دریافت بارنامه‌ها کاهش می‌یابد. امکان ارسال و دریافت بارنامه‌ها به صورت آنلاین و از راه دور از طریق کد رهگیری فراهم می‌شود.
به طور کلی، بارنامه الکترونیکی در صنعت حمل و نقل بین‌المللی امکاناتی را فراهم می‌کند که بهبود شفافیت، کاهش هزینه‌ها و زمان، امنیت بالا، افزایش انعطاف‌پذیری و حفظ محیط زیست را در این صنعت فراهم می‌شود.
کیفیت حمل بار از طریق بارنامه الکترونیکی افزایش می یابد
اخذ بارنامه الکترونیکی موجب آن می‌شود که عموم مردم نسبت به دارا بودن بیمه و رعایت ایمنی از جانب ناوگان، خاطرجمع شوند. عدم رعایت اصول ایمنی و نداشتن بیمه، دو عاملی است که تاکنون بسیاری از رانندگان کامیون، صاحبان بار و حتی عموم مردم را متضرر کرده است.
کارت سلامت راننده و معاینه فنی ناوگان از جمله مواردی به حساب می‌آید که برای صدور بارنامه الکترونیکی لازم است بنابراین ارائه بارنامه گواهی بر تایید سلامت راننده و ناوگان است. کهولت سن، ضعف بینایی رانندگان و نقص فنی خودروهای سنگین همواره یکی از مهمترین دلایل تصادفات رانندگی در جاده‌ها بوده و این مساله لزوم اخذ بارنامه الکترونیکی را بیش از پیش آشکار می‌کند.
کاهش قاچاق کالا و حمایت از تولیدکننده داخلی
وجود بارنامه الکترونیکی به نیروهای انتظامی اجازه می‌دهد به طور جدی‌تری به کنترل بارنامه بپردازد و از این طریق گامی محکم برای مقابله با قاچاق و واردات غیرقانونی برداشته می‌شود. در صورتی که فعالان اقتصادی که فعالیت سالم دارند به اخذ بارنامه مقید باشند، تشخیص سره از ناسره برای نیروی‌انتظامی هم راحت‌تر می‌شود و بدین ترتیب می‌توان با پدیده قاچاق مبارزه جدی‌تری کرد.
به عقیده اکثر صاحب نظران بسیاری از فرآورده‌های سلامت‌محور که از طریق غیرقانونی وارد کشور شده و حمل می‌شود، به دلیل شرایط غیر استاندارد حمل و نگهداری فاسد شده و در صورت مصرف اثر سوء دارد. این در حالی است سازمان غذا و دارو و یا دامپزشکی برای برخی از کالاهای حساس، کنترل‌های سلامت‌محوری در نظر می‌گیرد که تنها در صورت اخذ بارنامه الکترونیکی می‌شود از وجود آنها اطمینان یافت.
امکان رصد بار برای صاحب کالا
همچنین صاحب کالا از طریق اخذ بارنامه این امکان را خواهد داشت که ناوگان حامل بار را از ابتدا تا انتهای مسیر رصد کند و از سلامت محموله خود اطمینان پیدا کند. هر چند در سال‌های اخیر توسعه الکترونیکی شدن صدور بارنامه، امکان نظارت مناسب از عوامل ذی‌ربط را فراهم آورده است اما همواره افرادی وجود داشته‌اند که با عدم اخذ بارنامه، مانع تحقق اهداف مد نظر شده‌اند.
بخش دوم بارنامه الکترونیکی آغاز به کار کرد
حمیدرضا شهرکی، معاون حمل و نقل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای پیش از این از اجرای بخش دوم بارنامه الکترونیک، اعتبارسنجی از طریق ارسال رمز پیامکی یکبار مصرف برای رانندگان خبر داد.
به گفته وی، این طرح با هدف ارائه خدمات بهتر به رانندگان، صاحبان کالا، شرکت‌های حمل و نقل و نهادهای کنترلی و نظارتی در چارچوب ایفای نقش تنظیم گری سازمان راهداری در حوزه حمل و نقل جاده‌ای و اعتبارسنجی راننده پیش از صدور سند حمل انجام می‌شود.
معاون حمل و نقل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای بیان کرد: این طرح همچنین در راستای اجرای بند «ب» ماده ۱۲ آئین‌نامه اجرایی مواد ۵ و ۶ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز با هدف الکترونیکی کردن اسناد حمل و نقل با همکاری دفاتر حمل و نقل کالا و فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان راهداری اجرایی می‌شود.
شهرکی در خصوص نحوه اجرای طرح، عنوان کرد: پس از ایجاد پیش‌نویس بارنامه الکترونیکی توسط شرکت حمل و نقل، رمز یکبار مصرف برای راننده ارسال شده و در صورت ثبت درست آن در نرم‌افزار صدور بارنامه، امکان صدور بارنامه الکترونیک و دریافت کد رهگیری از سامانه بارنامه برخط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای مهیا می‌شود.
وی سپس به بیان برخی از مزایای اجرای طرح از طریق سامانه بارنامه برخط پرداخت و تأکید کرد: فراهم شدن امکان اعتبارسنجی پیش‌نویس بارنامه، کاهش تخلفات ناشی از ثبت اطلاعات خارج از توافق بین شرکت حمل و نقل و راننده و راستی‌آزمایی صدور و یا ابطال سند حمل با تائید راننده از جمله این مزایا است.
به گفته معاون حمل و نقل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، این طرح مزایای دیگری نیز دارد که جلوگیری از صدور بارنامه با مشخصات یک راننده بدون انجام توافق و اعتبارسنجی راننده پیش از صدور بارنامه از جمله آنها هستند.
شهرکی در ادامه به روند و فرآیند اجرای طرح اشاره و تصریح کرد: پس از ثبت اطلاعات بارنامه در نرم‌افزار صدور بارنامه توسط شرکت حمل و نقل و زدن دکمه «ارسال پیامک راننده»، رمز یکبار مصرف به شماره تلفن همراه راننده ارسال شده و راننده آن را در اختیار شرکت حمل و نقل قرار می‌دهد.
وی اضافه کرد: با افزودن این رمز به اطلاعات بارنامه و زدن دکمه ثبت، اطلاعات بارنامه از طریق سرویس بارنامه برخط و برای دریافت کد رهگیری به سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای ارسال شده و پس از صحت‌سنجی توسط سامانه مدیریت و کنترل بارنامه و در صورت صحت، کد رهگیری برای بارنامه صادر خواهد شد.
این مقام مسئول از اجرای این طرح از ۲۰ خرداد امسال خبر و ادامه داد: طرح به مدت ۱۵ روز به صورت آزمایشی و برای اصلاح و تدقیق شماره تلفن همراه رانندگان در سامانه کارت هوشمند اجرا و سپس به‌طور کامل اجرایی خواهد شد. رمز پیامک یکبار مصرف ۶ رقمی از سرشماره ۵۰۰۰۱۴۳ به شماره همراه رانندگان ارسال و هزینه‌ای بایت ارسال آن از ذینفعان اخذ نمی‌شود.
وی در خصوص تکالیف محوله به ذینفعان اجرای این طرح، اظهار کرد: علاوه بر ضرورت تعامل شرکت‌های تولید و ارائه خدمات نرم‌افزاری صدور بارنامه با سامانه بارنامه برخط سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، شرکت‌های حمل و نقل می‌بایست پس از تهیه پیش‌نویس بارنامه نسبت به ارسال و دریافت رمز یکبار مصرف پیامکی اعتبارسنجی راننده اقدام کنند.
معاون حمل و نقل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای افزود: رانندگان ناوگان عمومی حمل و نقل جاده‌ای دارای کارت هوشمند نیز بایستی نسبت به صحت شماره تلفن همراه مندرج در سوابق سامانه کارت هوشمند اقدام کرده و و در صورت عدم صحت، شماره همراه ثبت شده را اصلاح کنند.
فعالیت ۵۰۰ هزار راننده در کشور
در ادامه در همین رابطه رومینا کارشناس حمل ونقل بار سازمان راهداری در گفت وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان با بیان اینکه در حال حاضر ۴۳۰ هزار کامیون در بخش حمل ونقل جاده ای فعال هستند گفت: ۵۰۰ هزار راننده کامیون در بخش حمل ونقل جاده ای فعالیت می‌کنند که از طریق این تعداد راننده و کامیون ۵۷۰ میلیون تن بار در سال جابه جا می شود.
وی افزود: اجرای سامانه برخط صدور بارنامه الکترونیکی در سراسر کشور از روز گذشته اجرا شده و با اجرای این طرح ما شاهد کاهش چشمگیر نارضایتی رانندگان حمل بار از شرکت های حمل ونقلی هستیم چراکه پیش از این بسیاری از شرکت ها بدون اطلاع راننده اقدام به لغو حمل بار می کردند و از طریق همان بار نامه اقدام به جابه جایی حمل بار های غیر مجاز که با صدور برخط بارنامه‌های الکترونیکی امنیت حمل بار در این بخش افزایش یافته است. کاهش معطلی رانندگان و افزایش امنیت بار از جمله مزایای این بارنامه الکترونیکی است.
خبرنگار: محبوبه کباری
